Thema 10
De ademhaling
De ademhaling
De cel
We hebben al gezien dat In de mitochondriën van de cel glucose en zuurstof worden omgezet naar koolstofdioxide en water tijdens deze reactie komt energie vrij. Dit is heel belangrijk want zonder energie kan een organisme niet leven.
- De glucose die de cel hiervoor nodig heeft wordt opgenomen in ons lichaam via het spijsverteringsstelsel en vervoerd via het bloed (transportstelsel) naar alle cellen in ons lichaam.
- De zuurstof die de cel hiervoor nodig heeft wordt opgenomen in ons lichaam via het ademhalingsstelsel en vervoert via het bloed (transportstelsel) naar alle cellen in ons lichaam.
Alle cellen in jouw lichaam hebben constant zuurstof nodig. Die zuurstof gebruiken ze voor de verbranding van glucose, waarbij energie, water en koolstofdioxide vrijkomen. Die koolstofdioxide is een afvalproduct en adem je daarna ook weer uit!
De functie van het ademhalingsstelsel
Het ademhalingsstelsel heeft als doel lucht en bloed met elkaar in contact brengen zodat gasuitwisseling kan plaatsvinden, namelijk opname van zuurstof en uitscheiding van koolstofdioxide en waterdamp.
Bouw van het ademhalingsstelsel:
Waarom is het gezonder door de neus te ademen dan door de mond?
In de neus vind je een neusslijmvlies, neushaartjes en bloedvaatjes terug.
- De slijmvliezen zorgen ervoor dat de droge ingeademde lucht bevochtigd wordt, voor deze de luchtpijp in gaat.
- De neushaartjes daarentegen zorgen ervoor dat de ingeademde lucht gezuiverd wordt van vuil en stof.
- Als laatste hebben de bloedvaatjes in de neus als functie dat ze de ingeademde lucht opwarmen.
- De trilhaarcellen borstelen de slijmprop naar keelholte. De trilharen zorgen ervoor dat het slijm, als op een soort roltrap, richting de keelholte wordt bewogen en dus niet in je longen beland.
Welke weg legt de lucht af bij het inademen?
Hoe werkt de gasuitwisseling in onze longen?
Zoals eerder al vermeld hebben alle cellen in jouw lichaam constant zuurstof nodig. Die zuurstof gebruiken ze tijdens de celademhaling van glucose, waarbij energie, water en koolstofdioxide vrijkomen. (zie onderstaande foto's)
De koolstofdioxide die geproduceerd wordt tijdens deze reactie is een afvalproduct en adem je daarna ook weer uit!
Deze uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide noemen we een gasuitwisseling (of stofuitwisseling). Zuurstof en koolstofdioxide zijn namelijk gassen, je kunt ze niet zien maar ze zitten wel in de lucht!
De gaswisseling gebeurt in de longblaasjes, dat zijn kleine bolletjes in jouw longen. Lucht gaat via de mond of neus door de luchtpijp, luchtpijptakken (bronchiën) en longpijptakjes en beland uiteindelijk in de longblaasjes.
Zuurstofarm bloed (= bloed met weinig zuurstof in) komt toegestroomd in de longen en gaat via de talrijk aanwezige haarvaten naar de longblaasjes. Ter hoogte van de longblaasjes geeft het bloed koolstofdioxide (en waterdamp) af aan de longblaasjes en gaat er zuurstofgas van de longblaasjes in het bloed opgenomen worden. Zuurstofrijk bloed (= bloed met veel zuurstof in) stroomt weer weg van de longblaasjes en longen richting alle cellen van ons lichaam.
Hoe werkt onze ademhaling?
1. Borstademhaling
Bij het ademen beweegt de borstkas afwisselend op en neer. Als de borstkas naar boven komt, vergroot de borstholte waardoor de longinhoud vergroot en lucht naar binnen stroomt. Als de borstkas naar beneden gaat, verkleint de borstholte waardoor de longinhoud verkleint en lucht nar buiten wordt geduwd.
2. Buikademhaling
Onder de longen vormt het middenrif de afscheiding tussen buik- en borstholte.Wanneer het middenrif opspant, gaat het omlaag. Daardoor vergroot de borstholte. De longen vergroten mee en er stroomt lucht naar binnen.Ontspant het middenrif, dan gaat het omhoog. Daardoor verkleint de borstholte. De longen verkleinen mee en je ademt uit.
Wat is het verschil tussen in en uitgeademde lucht?
We ademen allemaal lucht in. Deze lucht is samengesteld aan de hand van verschillende stoffen.
(zie foto)
Wanneer we lucht inademen gaat zuurstof via onze longblaasjes afgegeven worden aan het bloed en gaat koolstofdioxide en waterdamp afgegeven worden aan de lucht. Ook gaan onze bloedvaatjes in de neus de ingeademde lucht opwarmen.
Hierdoor gaat de uitgeademde lucht:
Minder zuurstof en meer koolstofdioxide bevatten dan ingeademde lucht.
Vochtiger zijn dan ingeademde lucht.
Warmer zijn dan ingeademde lucht.
Tijd voor oefeningen:
- Oefen hier alle begrippen van dit thema in:
- Via deze oefening, kan je de functies van de verschillende onderdelen van het ademhalingsstelsel verbinden.
- Hier een schematische afbeelding om de onderdelen van het ademhalingsstelsel aan te duiden.
- Hier een schematische afbeelding over de gasuitwisseling bij de longblaasjes van het ademhalingsstelsel.
- Hier een oefening over de celademhaling over de aangeleverde en verkregen stoffen en energie.
- Hier een oefening over het verschil tussen ingeademde en uitgeademde lucht.
- Oefen hier de weg die de ingeademde lucht aflegt in:
- Extra: Als je even wil ontspannen, kan je deze woordzoeker oplossen!
Uitdagende oefeningen:
- Herhalingsoefening over heel het thema.
- Maak een oefentoets over het gehele thema. verbeter hierna met de modeloplossing.