Thema 3

Hoe zijn organismen aangepast aan hun omgeving?

Zowel planten als dieren passen zich aan hun omgeving aan. Ze doen dit vaak voor verschillende redenen. Een goed voorbeeld is een cactus.

Deze plant heeft zich moeten aanpassen aan de droge omgeving waarin hij leeft. Dit kan hij doordat hij geen blaadjes meer heeft zoals de meeste andere planten, maar stekels. Doordat de stekels van de cactus zo klein zijn verdampt de cactus minder water dan planten met gewone bladeren. Zo kan de cactus een hele lange tijd zonder water om te overleven.

Enkele redenen/manieren waarop planten zich aanpassen aan hun omgeving:

1. Om meer licht te kunnen opvangen

- Met zuignapjes om langs een stam omhoog te klimmen
- Met een soort lasso, om zich vast te trekken
- Met haakjes vastklemmen

2. Om voedingsstoffen en water te bemachtigen om te kunnen groeien

- Luchtwortels zuigen alle water op zoals een spons.

- In plaats van uit de bodem halen vleesetende planten hun voedsel uit insecten.

Schooltv.nl: Planten in extreme omstandigheden

3. Om stuifmeel te verspreiden

- Vleesetende planten creëren heel hoge bloemstelen zodat insecten niet door hun bladeren opgegeten worden en het stuifmeel helpen verspreiden.

- Veel planten hebben hiervoor heel mooie bloemen en nectar om insecten of vleermuizen te lokken.

4. Verdediging tegen aanvallers.

Goede voorbeelden hiervan zijn rozestruiken en braamstruiken (zij hebben dorens die je steken als je ze aanraakt) en brandnetel (die je irritatie bezorgen wanneer je ze aanraakt).

5. Manieren om zaden te verspreiden

- Met de wind, wegrollen of zweven met vleugeltjes.

- Dankzij dieren zoals vogels, mieren, schildpad,..

Ze eten de zaden op in de vorm van een bes,... . De zaden in de bes kunnen ze niet verteren en scheiden ze weer uit. Doordat vogels soms grote afstanden afleggen, verspreiden ze de zaden en plantensoorten met hun poep. Dit is zeer belangrijk want zo komen planten terug op plaatsen terecht waar ze verdwenen waren of waar ze nooit geweest zijn

Enkele manieren waarop gewervelde dieren zich aanpassen aan hun omgeving:

1. Schutkleuren

= de kleur van het dier komt overeen met de kleur van de omgeving. Daardoor vallen ze minder op.

Indien je meer info wil klik op de foto!

Voor prooidieren biedt een schutkleur bescherming tegen hun belagers, de roofdieren. Sommige dieren gebruiken aangepaste kleuren om er afschrikwekkend uit te zien of te gelijken op een gevaarlijk dier.

(Deze vlieg camoufleert zich als een wesp met behulp van schutkleuren zodat roofdieren hem niet zullen herkennen/opeten.)

2. De stand van de ogen

De stand van de ogen bepaald de grote van je gezichtsveld en hoe goed het dieptezicht van het dier is. Een groot gezichtsveld is voor prooidieren zoals een konijn belangrijk. Het moet namelijk zijn vijanden tijdig zien aankomen, om te kunnen vluchten. Roofdieren hebben geen groot gezichtsveld nodig, maar zij hebben wel een goed dieptezicht nodig om de afstand van hun prooi heel accuraat in te schatten. Door hun goed dieptezicht kunnen ze hun prooi gemakkelijker vangen.

- Staan je ogen aan de zijkant van je hoofd zoals bij een konijn? Dan ga je een groot gezichtsveld hebben, maar weinig dieptezicht.

- Staan je ogen vooraan op je hoofd zoals bij een vos? Dan ga je een veel kleiner gezichtsveld hebben, maar wel een veel beter dieptezicht.

Je hebt beide ogen nodig om dieptezicht te verkrijgen!!

3. De oren

Goed kunnen horen is voor heel wat dieren belangrijk. Dieren met grote oorschelpen horen beter.

4. De neus

Net zoals het gehoor is ook de reukzin erg belangrijk wanneer dieren hun prooi moeten lokaliseren of hun vijand tijdig moeten ontdekken.

5. Tastharen

Dieren die in het donker leven tasten hun omgeving af met zeer gevoelige tastharen. Enkele voorbeelden zijn paarden, konijnen, katten,… Hun tastharen geven hen extra informatie over de nabije omgeving van het dier.