Thema 6
Organismen microscopisch bekeken
Organismen microscopisch bekeken
De bouw van de microscoop.
Een microscoop is een toestel om een klein voorwerp sterk vergroot te zien. maar hoe ziet een microscoop er uit?
Hoe werk je met de microscoop?
- Verwijder de stofkap.
- Zet het lampje aan.
- Leg het preparaat op de voorwerptafel. Wat je wil bekijken, leg je midden boven de tafelopening.
- Kijk door de ooglens en draai de voorwerptafel voorzichtig naar boven met de macroschroef tot je het voorwerp in beeld krijgt.
- Stel met de microschroef het beeld nauwkeurig scherp.
- Om het beeld nog beter te zien, kan je een grotere voorwerplens nemen.
Microscopische waarnemingen zijn waarnemingen die je niet kan doen, zonder gebruik te maken van een microscoop.
Hoe bereken je de vergroting van een microscoop?
De vergroting van de microscoop kun je berekenen met de volgende formule:
Vergroting oculair x Vergroting objectief = Vergroting microscoop
De microscoop heeft een oculair dat 10x vergroot.
Aan de revolver zitten 3 objectieven met een vergroting van respectievelijk 4x, 10x en 40x.
De totale vergroting van de microscoop is dan 40x, 100x of 400x.
Wat is een cel?
Alle organismen (dus ook planten en dieren) bestaan uit één (eencellige) of meerdere cellen (meercellige).
De mens bestaat uit enkele tientallen biljoenen cellen. Deze cellen zijn heel erg klein. Je kan ze enkel zien met een microscoop. Cellen zijn de kleinste levende bouwstenen van een organisme.
Er zijn heel veel verschillende soorten cellen, zo heb je plantaardige cellen, dierlijke cellen, bacteriën en nog ontelbare andere.
Wat is het verschil tussen de cel van een plant en dier?
Op onderstaande foto's zie kan je de celorganellen van een plantaardige- en dierlijke cel vinden. LET OP! de plantaardige cel heeft bladgroenkorrels. Deze zijn niet benoemd op onderstaande foto, maar kan je wel terugvinden door hun groene kleur (zie foto).
Je kan een cel vergelijken met een levend fabriekje. Net zoals elke afdeling in een fabriek zijn eigen functie heeft, vind je in de cel ook verschillende onderdelen met elk hun eigen functie. Deze onderdelen van de cel noemen we celorganellen.
Een dierlijke en plantaardige cel hebben enkele gelijkenissen maar ook enkele verschillen. Zo heeft een plantaardige cel bladgroenkorrels, een grote vacuole en een celwand. Dit heeft een dierlijke cel dan weer niet.
Functie van de celorganellen die zowel in dierlijke als plantaardige cellen voorkomen:
Celkern: controlecentrum, regelt alle processen in de cel. Bevat het erfelijk materiaal (DNA)
Mitochondriën: energiefrabriekjes, zorgen voor de energie in de cel. Hier worden voedingsstoffen en zuurstof omgezet in koolstofdioxide en water. Bij dit proces komt energie vrij die noodzakelijk is om in leven te blijven.
Celmembraan: is een dun laagje rondom de cel. De security die bepaalt wat er in en uit de cel gaat.
Cytoplasma: de vloeistof in de cel waarin alle celorganellen liggen. Het is de werkvloer van de cel. Hierin worden stoffen opgelost en vervoerd binnenin de cel.
Functie van de celorganellen die enkel in plantaardige cellen voorkomen:
Celwand: stevige wand aan de buitenkant van de cel (nog buiten het celmembraan).
Bladgroenkorrels: geven de typische groene kleur aan de plant. Hierin gebeurt de FOTOSYNTHESE. Een belangrijk proces waarbij CO2 en H2O wordt omgezet in O2 en glucose. Dit is noodzakelijk om de plant in leven te houden.
Grote vacuole: is een blaasje gevuld met vocht. Dit zorgt voor stevigheid van binnenuit.
Van organisme tot cel.
In een organisme vinden we steeds de volgende organisatieniveaus:
Cellen
Weefsels
Organen
Orgaanstelsels
Organismen
Bekijk ook zeker onderstaande video!
De cel
Cellen zijn de kleinste levende bouwstenen van een organisme. Er zijn heel veel verschillende soorten cellen
Weefsel
Een weefsel is een groep cellen met dezelfde functie en opbouw. Zo vormen miljoenen hersencellen het hersenweefsel en vele spiercellen vormen het spierweefsel.
Orgaan
Een orgaan is opgebouwd uit verschillende weefsels en heeft een specifieke taak.
Een voorbeeld van een orgaan is het hart. Zo is het hart opgebouwd uit verschillende weefsels (spierweefsel, bindweefsel, ...) en heeft het een specifieke taak namelijk het rondpompen van bloed doorheen het lichaam.
Orgaanstelsel
Een groep van organen die samen werken aan een overkoepelde taak noemen we een orgaanstelsel.
Zo zijn het hart en de bloedvaten onderdeel van het bloedsomloopstelsel. Beide organen werken samen om ervoor te zorgen dat het bloed overal in het lichaam kan geraken.
Organisme
Een organisme kan functioneren doordat alle verschillende orgaanstelsels samenwerken.
Tijd voor oefeningen:
- Oefen hier de begrippen van dit thema in.
- Oefen hier op de werking van een microscoop.
- Oefen hier op de onderdelen van de microscoop.
- Oefen hier op de functie van de onderdelen van de microscoop.
- Oefen hier en op de delen van een plantaardige cel.
- Oefen hier op de delen van een dierlijke cel.
Uitdagende oefeningen:
- Oefen hier de organisatieniveaus van een cel.
- Oefen hier de delen van een plantaardige en dierlijke cel in.
- Oefen hier aan de hand van een kruiswoordraadsel de functies van de onderdelen van de cel en de begrippen in.
Extra!
Ben je geïnteresseerd in dit thema en wil je er meer over te weten komen? Bekijk dan zeker onderstaande video's!!
In de video kom je meer te weten over eencellige en meercellige organisme en worden de verschillende organisatieniveaus nog eens overlopen.
Wil je meer te weten komen ? kijk dan ook zeker onderstaande video's